Category Archives: Zajęcia

Informuję, iż w związku z zakończonymi zajęciami muzealnymi, dnia 28 IV br. nie odbędzie się wykład z obrotu dziełami sztuki.

dr Wojciech Szafrański

Labeo, libro secundo posteriorum a Iavoleno epitomatorum (D.32,29,1)
Cum ita legatum esset, ut Titia uxor mea tantandem partem habeat quantulam unus heres, si non aequales partes essent heredum, Quintus Mucius et Gallus putabant maximam partem legatam esse, quia in maiore minor quoque inesset, Servius Ofilius minimam, quia cum heres dare damnatus esset, in potestate eius esset, quam partem daret. Labeo hoc probat idque verum est.
Labeo, księga druga posteriores wybranych przez Javolenusa (D.32,29,1)
Gdy zostało tak zapisane, że Titia, moja żona, otrzyma taką część [majątku spadkowego] jak jeden spadkobierca, a udziały spadkobierców nie były równe, Quintus Mucius i Gallus uważali, że zapisana jest część największa, ponieważ w większej mieści się również mniejsza. Servius i Ofilius, że najmniejsza, ponieważ skoro spadkobierca został zobowiązany wydać, pozostaje w jego mocy, jaką część wyda. Labeo to potwierdza i to jest prawdą.

Iavolenus, libro secundo ex posterioribus Labeonis (D.33,7,4)
Cum quidam duos fundos iunctos haberet et ex altero boves, cum opus fecissent, in alterum reverentur, utrumque fundum cum instrumento legaverat. Labeo Trebatius boves ei fundo cessuros putant, ubi opus fecissent, non ubi manere consuevissent: Cascellius contra. Labeonis sententiam probo.
Javolenus, księga druga posteriores Labeona (D.33,7,4)
Gdy ktoś miał dwa przyległe grunty i z jednego [z nich] woły po skończeniu pracy wracały na drugi, zapisał jeden i drugi grunt wraz z inwentarzem. Labeo i Trebatius uważają, że woły przypadają temu gruntowi, na którym pracowały, nie temu, na którym zwykły przebywać. Cascellius przeciwnie. Ja podzielam pogląd Labeona.

Labeo, libro secundo posteriorum a Iavoleno epitomatorum (D.32,29 pr.)
Qui concubinam habebat, ei vestem prioris concubinae utendam dederat, deinde ita legavit: „vestem, quae eius causa empta parata esset”. Cascellius Trebatius negant ei deberi prioris concubinae causa parata, quia alia condicio esset in uxore. Labeo id non probat, quia in eiusmodi legato non ius uxorium sequendum, sed verborum interpretatio esset facenda idemque vel in filia vel in qualibet alia persona iuris esset. Labeonis sententia vera est.
Labeo, księga druga posteriores wybranych przez Javolenusa (D.32,29 pr.)
Ten, kto miał konkubinę, dał jej do używania ubranie pierwszej konkubiny, a następnie zapisał [jej] „ubranie, które z jej powodu zostało nabyte”. Cascellius i Trebatius przeczą, że należy się jej [ubranie] nabyte dla pierwszej konkubiny, bowiem w innej pozycji byłaby jako żona. Labeo tego nie potwierdza, ponieważ co do tego rodzaju zapisu nie należy brać pod uwagę prawa żony, lecz należy dokonać wykładni słów. I to samo będzie zgodne z prawem w odniesieniu do córki lub jakiejkolwiek innej osoby. Pogląd Labeo jest prawdziwy.

Pomponius, libro quarto ad Quintum Mucium (D.34,2,33)
Inter vestem virilem et vestimenta virilia nihil interest: sed dificultatem facit mens legantis, si et ipse solitus fuerit uti quadam veste, quae etiam mulieribus conveniens est. itaque ante omnia dicendum est eam legatam esse, de qua senserit testator, non quae re vera aut muliebris aut virilis sit. nam et Quintus Mucius ait scire se quendam senatorem muliebribus cenatoriis uti solium, qui si legaret muliebrem vestem, non videretur de ea sensisse, qua ipse quasi virili utebatur.
Pomponius, księga czwarta komentarza do dzieł Quintusa Muciusa (D.34,2,33)
Pomiędzy strojami męskimi i kobiecymi nie ma różnicy. Tylko wola tego, kto sporządza zapis, może być dwuznaczna, gdy on nosił zwykle taką odzież, której używają kobiety. Trzeba przede wszystkim powiedzieć, że przedmiotem zapisu byłoby to, co miał na myśli testator, a nie to, co rzeczywiście jest męskie, czy damskie. Quintus Mucius mówi bowiem, że znał senatora, który zwykle nosił kobiecą szatę stołową. Gdy on by zapisał komuś stroje kobiece, to należałoby przyjąć, że on nie miał na myśli tego, co używał tak jak [stroje] męskie.

Ulpianus, libro quinto ad Sabinum (D.28,5,9,13)
Si duo sint heredes instituti, unus ex parte tertia fundi Corneliani, alter ex besse eiusdem fundi, Celsus expeditissimam Sabini sententiam sequitur, ut detracta fundi mentione quasi sine partibus heredes scripti hereditate potirentur, si modo voluntas patri familias manifestissime non refragatur.
Ulpian, księga piąta komentarza do dzieł Sabinusa (D.28,5, 9,13)
Gdy dwóch dziedziców zostało ustanowionych [w ten sposób, że] jeden w jednej trzeciej do gruntu korneliańskiego, drugi w dwóch trzecich do tego samego gruntu, to Celsus podąża za łatwo stosowalnym poglądem Sabinusa, iż oni, bez brania pod uwagę wzmianki o gruncie, mogą nabyć spadek w takich częściach, w jakich zostali ustanowieni [do gruntu], jeśli to oczywisty sposób nie wykracza przeciwko woli ojca rodziny.

Iavolenus, libro primo ex posterioribus Labeonis (D.29,2,60)
Filium emancipatum pater solum heredem instituit et, si is heres non esset, servum liberum et heredem esse iusserat: filius, tamquam pater demens fuisset, bonorum possessionem ab intestato petit et ita hereditatem possedit. Labeo ait, si probaretur sana mente pater testamentum fecisse, filium ex testamento patri heredem esse. hoc falsum puto: nam filius emancipatus cum hereditatem testamento datam ad se pertinere noluit, continuo ea ad substitutum heredem transit nec potest videri pro herede gessisse, qui, ut hereditatem omitteret, ex alia parte edicti possessionem bonorum petat. Paulus. Et Proculus Labeonis sententiam improbat et in Iavoleni sententia est.
Javolenus, księga pierwsza posteriores Labeona (D.29,2,60)
Ojciec ustanowił syna jedynym spadkobiercą, rozporządzając, by – jeśli on nie będzie spadkobiercą – wolnym i spadkobiercą został niewolnik. Syn, [powołując się na to] że ojciec był chory umysłowo, zażądał spadku [na podstawie dziedziczenia] beztestamentowego według [prawa pretorskiego] i tak objął spadek w posiadanie. Labeo powiada, że jeśli się udowodni, iż ojciec sporządził testament będąc zdrowym na umyśle, syn jest spadkobiercą ojca na mocy testamentu. Uważam ten pogląd za fałszywy. Skoro bowiem emancypowany syn nie chciał, żeby spadek należał do niego na podstawie testamentu, niezwłocznie przechodzi on na podstawionego spadkobiercę. I nie można uważać, że zachowuje się jak spadkobierca ten, kto – by uchylić się przed spadkiem [według prawa cywilnego] – domaga się dóbr według edyktu. Paulus. Również Proculus odrzuca pogląd Labeona i opowiada się za opinią Javolenusa.

Papinianus, libro nono decimo quaestionum (D.29,7,13,1)
Tractari solet de eo, qui, cum tabulas testamenti non fecisset, codicillis ita scripsit: “Titium heredem esse volo”. Sed multum interest, utrum fideicommissariam hereditatem a legitimo per hanc scripturam, quam codicillorum instar habere voluit, relinquerit an vero testamentum facere se existimaverit: nam hoc casu nihil a legitimo peti poterit. Voluntatis autem quaestio ex eo scripto plerumque declarabitur: nam si forte a Titio legata relinquit, substitutum adscripsit, heres si non exstitisset, sine dubio non codicillos, sed testamentum facere voluisse intellegetur.
Papinian, księga dziewiętnasta zagadnień (D.29,7,13,1)
Zajmujemy się także takim, który nie sporządzając tabliczek testamentu, napisał w kodycylu: „chcę, aby dziedzicem był Titus”. Jest do rozważenia, czy [spadkodawca] poprzez takie pismo chciał obciążyć spadkobiercę ustawowego fideikomisem, czy też on uważał, że sporządza testament. W tym [drugim] przypadku nie przysługuje skarga przeciwko spadkobiercy ustawowemu. Ustalenie woli testatora nastąpi zwykle w oparciu o to, co przekazał w piśmie. Jeśli pozostawił zapisy do [wykonania] przez Titusa, dokonał podstawienia na przypadek gdyby [Titus] nie został spadkobiercą, to bez wątpienia według swojego wyobrażenia chcał sporządzić testament, a nie kodycyl.

Wskazówki bibliograficzne:
W. Dajczak, Nabycie legatu pod warunkiem „pozostania we wdowieństwie” w prawie rzymskim klasycznym i poklasycznym, Acta Universitatis Nicolai Copernici 256 Prawo 32 (1992), s. 11-21
W. Dajczak, Zapisy na rzecz żony w prawie rzymskim, Toruń 1995, s. 150 i n.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, Warszawa 1968, s. 33-39 (IV. Pogrzeby: Rzym)
H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988, s. 185 i n.
M. Kuryłowicz, Zapis uniwersalny i podstawienie powiernicze (Uwagi historycznoprawne), Rejent 1991, nr 6, s. 33-42
M. Kuryłowicz, Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994, s. 201 i n.
W. Litewski, Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001
F. Longchamps de Bérier, Podstawienie powiernicze, Kwartalnik Prawa Prywatnego 8 (1999), s. 323-340
F. Longchamps de Bérier, O elastyczność prawa spadkowego. Fideikomis uniwersalny w klasycznym prawie rzymskim, Warszawa 2006, s. 59 i n.
Historia życia prywatnego. t. I.: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, pod. red. P. Veyne’a, tłumaczenie K. Arnstowicz, M. Roztworowska, red. naukowa przekładu A. Łoś, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998, s. 21-41

Szanowni Państwo,
w ramach przedmiotu „obrót dziełami sztuki”, przypominam o zaliczeniu obowiązkowych zajęć muzealnych (proszę zabrać z sobą kartkę i ołówek). Wyznaczam dwa terminy, każdy student zapisany na ten przedmiot musi wybrać jeden:
4 IV 2009 r. godz. 11.15 – Muzeum Narodowe w Poznaniu (wejście nowy gmach)
18 IV 2009 r. godz. 11.15 – Muzeum Narodowe w Poznaniu (wejście nowy gmach)

dr Wojciech Szafrański

Uprzejmie informuję, ze wykład z prawa rzymskiego w dniu 26. lutego 2009 nie odbędzie się. Z tego powodu dodatkowy wykład będzie w dniu 19. marca 2009 w godz. 16.15. – 19.00, w sali A Collegium Hipolita Cegielskiego. Za utrudnienia związane z powyższą zmianą, przpraszam.

Wojciech Dajczak

W związku z pytaniami na temat możliwości organizacji zajęć z przedmiotu prawo rzymskie w
formie konwersatoryjnej informuję, że w najbliższy wtorek 3.03. br forma i zasady uczestnictwa w nich studentów zaocznych określone zostaną podczas posiedzenia Kolegium Dziekańskiego WPiA UAM w Poznaniu.
Komunikat na temat podjętej decyzji zamieszczę niezwłocznie na stronie internetowej Katedry.

dr Jacek Wiewiorowski

W załączeniu udostępniam ostatnią cześć miateriałów do wykładu z łacińskiej terminologii prawniczej

wyklad.4.nsp.pptx